Yıldırım çarpması uçakları düşürür mü?

Uçakla seyahat eden pek çok kişi şunu merak ediyor: "Uçak herhangi bir olumsuz durumla karşılaşırsa nasıl tepki verecek, yani düşecek mi?" Üslupta çeşitli düşünceler var. Ancak istatistiklerin hava yolculuğunu en güvenli ulaşım şekli olarak gösterdiğini de unutmamak gerekiyor. Peki emniyet ve güvenlik konusunda bu kadar iddialı olan uçaklara yıldırım düşerse ne olur? Konuya daha yakından bakalım. Bir uçağa yıldırım çarparsa ne olur? Şiddetli yağmur, gök gürültüsü ve gökyüzünü aydınlatan ışık huzmelerinin ortasında yerden binlerce metre yüksekte yolculuk yapmak, pencereden bakıldığında ürkütücü olabilir. Bu arada uçağa 1 milyar joule enerjili yıldırım çarpabilir. 

Ama sonrasında uçaklar sanki hiçbir şey olmamış gibi rahatlıkla gidecekleri yere inebiliyor. Peki binlerce metre yükseklikte uçan ve bu tür olumsuz hava olaylarına (nadiren) bu kadar yakından maruz kalan uçaklar nasıl güvenli bir şekilde inebiliyor?

Konunun detaylarına girmeden önce yıldırım ile yıldırım arasındaki farkı açıklamakta fayda var. Yıldırım, yer ile bulutlar arasında meydana gelen ve elektrik potansiyelini dengeleyen bir elektrik boşalmasıdır. Yıldırım, elektrik yüklü bir bulut ile başka bir bulut arasındaki elektriksel boşalmadır.

Yıldırımların voltaj değerleri 10-100 milyon volt arasında değişirken sıcaklıkları 40 bin santigrat dereceye ulaşabiliyor. Işık hızının neredeyse yarısı kadar hızla giden yıldırım çarpması, Dünya'da günde yaklaşık 8 milyon kez meydana geliyor. Bu istatistiklere ek olarak, gelişen havacılık endüstrisinin bir sonucu olarak her gün dünya çapında uçan binlerce uçağın olduğu düşünüldüğünde, bazen uçakların yıldırım çarpması da kaçınılmaz oluyor.

Günümüz teknolojisi ile uçaklara yıldırım düşmesi henüz önlenememektedir ancak yıldırımdan zarar görmeden korunabilmektedir. Öyle ki havacılık tarihine baktığımızda asıl nedeni yıldırım çarpması olan uçak kazalarının sayısı birkaçla sınırlıdır.

Peki uçakları yıldırımdan koruyan sistem nedir?

Gökyüzünde uçan uçakları yıldırım gibi büyük bir darbeden koruyan sistem aslında çok basit bir fizik kanununa dayanıyor. Faraday Kafesi olarak bilinen bu yasa   , fizikçi Michael Faraday tarafından 1836'da keşfedildi. Faraday kafesinin temel prensibi kapalı bir iletken kutunun içini dışarıdan gelen güçlü elektriksel etkilerden korumasıdır.

Çoğunlukla tırmanma veya alçalma sırasında uçağa çarpan yıldırım çarpması sonucu oluşan enerji, dış kısmı iletken malzemelerle kaplı olan uçağın gövdesine yayıldıktan sonra uçağın çeşitli noktalarına takılan boşaltma nozulları aracılığıyla atmosfere geri verilir. alüminyum gibi ve Faraday kafesi şeklinde inşa edilmiş. 

Bu sırada içerideki yolcular da dışarıya akan bu devasa enerjiden etkilenmeden yolculuklarına devam edebilirler. Yıldırım uçağa genellikle burun veya kanat ucu gibi keskin yerlerden çarpar. Çoğu zaman isabet noktasında madeni para büyüklüğünde bir iz bırakır. Genellikle neden olduğu hasar 1 mm'den azdır.

Yıldırım çarpmaları çok sayıda meydana gelmesine ve büyük miktarda enerji içermesine rağmen hava yolculuğunu olumsuz etkileme olasılığı çok düşüktür. Dolayısıyla seyahat sırasında bu tür meteorolojik olaylarla ilgili korku dolu düşüncelere kapılmak ve paniğe kapılmak, gökyüzünde pek çok zor koşulda uçmak üzere tasarlanmış son teknoloji ürünü uçaklara ve görevlerindeki birçok acil durum için özel olarak eğitilmiş pilotlara haksızlık olacaktır.